Link naar het artikel in De Correspondent, van 7 maart 2023:
Weer een heiligenleven over een uitblinkend individu. Ralph Nader dit keer. Pionier en icoon van het consumentenactivisme in de Verenigde Staten. Opnieuw krijg ik het gevoel dat er toch iets niet klopt. Dat kreeg ik bij het artikel over Robert Mather en zijn klamboes,, afgelopen week, en nu sla ik opnieuw aan.
Al die mensen die Rutger vervolgens aanhaalt, Johan Vollebroek, Benedicte Ficq, Wanda de Kanter, Marjan Minnesma, Roger Cox, Mpanzu Bamenga en Jelle Klaas: ze klaagden alle aan en wonnen allen rechtszaken. Dat is indrukwekkend en zeer tot voorbeeld strekkend. Zonder meer.
Maar: en wat dan nog? Wat hebben ze verder om hun eisen, hun zaken verder kracht bij te zetten? Te weinig. Na de klinkende overwinningen in de rechtszalen en de ronkende publiciteit wordt het allemaal erg stroperig in het vervolg als de onvermijdelijke politiek aan bod komt. Ze hebben immers niet veel achter zich staan.
Ik erger me eraan hoe Rutger in zijn typering van activisme een erg schematisch onderscheid maakt tussen de gooiers van molotowcocktails enerzijds en dossiernerds aan de andere kant. Dit is een soort typering dat het in kroegpraat goed kan doen. Even lachen om die mafkezen die zich aan een hek vastklinken, en dan weer door met …. ja, met wàt eigenlijk?
Deze manier van voorstellen onderschat wat er nodig is om als activist te leren van verloren acties. Want je hebt mensen nodig om eisen kracht bij te zetten en op de beslissende momenten moeten dat er veel zijn, soms zelfs massa’s. En die moet je organiseren. Dat kost tijd, gaat gepaard met fouten, nederlagen en vaak ook flaters en zeperds. Maar van fouten kun je leren en dan kan er iets serieus uit groeien. De uitdaging is om juist daar oog voor te hebben. Voor die processen, en vooral voor die worstelingen.
Ralph Nader had het voor zijn incidentele successen, want meer had het spijtig genoeg niet om het lijf, niet nodig om veel mensen demonstrerend op de been te brengen. Hij hoefde niet terug te vallen op burgerlijke ongehoorzaamheid. Maar er werden uiteindelijk ook geen grenzen verlegd, want ‘corporate America’ sloeg terug. Rutger gaf dat al aan. Nader kwam, Nader ging, en de gemiddelde Amerikaan? Die dronk zijn glas, die deed een plas, en er bleef verschrikkelijk veel zoals het was. Ik heb niet het gevoel dat we hier in Nederland voor het consumentenrecht jaloers moeten zijn op de VS. Tot een vuist die tot in de politiek reikte was Nader niet in staat. Jammer.
Want, nogmaals, daar heb je mensen voor nodig. Veel mensen. Die moet je organiseren, en daar hebben ze in de VS een paar hele aardige sleutelbegrippen voor. Ze zouden het heel goed moeten doen in ons zo op modieuze anglicistmen gerichte landje: “grass roots” en “bottom up”. Mensen organiseren daar waar ze zijn, op basis van hun directe interesses en belangen. Van onderop, dus niet op basis van incidentele emotionele aansporingen vanuit bijvoorbeeld politieke partijen.
Iedereen die dit verwaarloost, met wat voor geweldig initiatief ook, zal uiteindelijk vastlopen op de wetten van de zwaartekracht van de politieke realiteit – vrij naar ene Wopke dinges. Nader werd zo uiteindelijk onderuit gehaald door de gevestigde orde van de Democratische partij. Hij begon ze teveel voor de voeten te lopen, vooral toen hij zich kandidaat ging stellen voor het presidentschap van de VS.
Het onderscheid dat Rutger maakt tussen de stenengooiers en de dossiervreters is kunstmatig, het is overbodig, denigrerend en bovenal: het is onjuist. Het is de baby met het badwater mee weggooien. Het verzandt in idolenjournalistiek, hagiografie, een soort waan van de individuele uitschieters waar juist De Correspondent als medium zich van zegt af te wenden. Is dat nou echt de bedoeling?